Bouwen aan een cultuur van eigenaarschap
De term ‘eigenaarschap’ is de laatste tien jaar aan een gestage opmars bezig, vooral in het onderwijs en in het bedrijfsleven. We willen er blijkbaar meer van, maar wat betekent het en hoe doe je het?
Het gevoel dat iets van jou is
In de literatuur wordt gesproken van ‘psychologisch eigenaarschap’ en de definitie is eenvoudig: eigenaarschap verwijst naar het gevoel dat iets van jou is. Dat ‘iets’ kan tastbaar zijn (een huis, een fiets), maar het hoeft niet (een rol, een groep). Eigenaarschap ontstaat wanneer je ergens iets van jezelf in stopt: tijd, zorg, energie, etc. Je ontwikkelt er een belang in (het wordt belang-rijk voor je) en het wordt deel van je identiteit (ik, van mij).
Uit onderzoek blijkt dat wanneer je veel eigenaarschap voelt, je meer verantwoordelijkheid neemt, minder snel weg gaat, tevredener bent, je meer thuis voelt en betere resultaten boekt. Geen wonder dat we er meer van willen!
Eigenaarschap en de managementhiërarchie
Er is alleen één probleem: de manier waarop we ons organiseren doet exact het tegenovergestelde. Stel: je wilt een organisatie bouwen waarin mensen zo min mogelijk eigenaarschap ervaren. Hoe pak je dat aan? Heel eenvoudig: beperk toegang tot informatie, beperk invloed en autonomie, en houd anderen verantwoordelijk voor ieders functioneren.
Klinkt bekend, toch? Dat is hoe we vanaf de legers van Napoleon en de fabrieken van Henry Ford élke organisatie groter dan een team inrichten: met een managementhiërarchie. Soms een laagje meer, soms een laagje minder, maar onder de motorkap is het steeds dezelfde ‘sociale technologie.’ Een technologie die ontworpen is voor controle, gehoorzaamheid en efficiëntie.
Terug naar eigenaarschap. We proberen eigenaarschap te vergroten binnen de grenzen van de managementhiërarchie. Dat kan natuurlijk, maar het kost veel energie, hangt erg af van individuen, en zakt snel weer weg. En dat is ook niet zo gek, als je bedenkt dat het ongeveer het tegenovergestelde is van waar die technologie voor bedacht is.
Henry Ford zei ooit: “Hoe komt het toch dat steeds wanneer ik om een paar handjes vraag, er een stel hersens aan vast zit?” Hij zat duidelijk niet zo te wachten op eigenaarschap, want dat paste niet in zijn organisatiemodel (zo efficiënt mogelijke massaproductie van auto’s).
Een cultuur van eigenaarschap
Maar hoe zit dat in jouw organisatie? Gaat het bij jou ook om controle, gehoorzaamheid en efficiëntie? Of ben je op zoek naar ondernemerschap, samenwerking en impact? Probeer je een omgeving te creëren waarin mensen helemaal aan gaan? Een organisatie die zich continu ontwikkelt, met een heldere purpose als kompas?
Niet eigenaarschap ondanks de organisatie, maar dankzij een cultuur van eigenaarschap. Een manier van werken waarbij eigenaarschap het uitgangspunt is en overal in zit. In hoe we het werk verdelen, hoe we besluiten nemen, hoe we elkaar aanspreken en feedback geven, hoe we samenwerken, hoe we sturen en hoe we vergaderen.
In de afgelopen jaren is er door pionierende organisaties over de hele wereld stilletjes gesleuteld aan zo’n sociale technologie. Frédéric Laloux deed er onderzoek naar en identificeerde drie dingen die ze allemaal doen, ieder op zijn eigen manier:
Heelheid — neem jezelf helemaal mee (je handen, je hersenen en ja, ook je hart)
Purpose — stel alle belangen ten dienste van een gemeenschappelijk belang
Zelforganisatie — geef medewerkers verantwoordelijkheid én bevoegdheid
Iedereen heeft een rol en een stem
Jon Alexander beschrijft in Citizens de historische ontwikkeling in het verhaal dat we over onszelf vertellen, van onderdanen naar consumenten naar burgers. In de context van organisaties zou je dat kunnen vertalen als een ontwikkeling van werknemers naar eigenaars, waarin iedereen een rol en een stem heeft en die inzet om samen te bouwen aan de organisatie.
In sommige organisaties gaat dat nog een stapje verder dan alleen psychologisch eigenaarschap. Gijsbert Koren schetst in Toekomstbedrijven een trend waarin zelfs het juridisch en financieel eigenaarschap van organisaties ter discussie komt te staan. En dat levert wat op: uit Deens onderzoek blijkt dat steward-owned bedrijven na 40 jaar 6x zoveel kans hebben om nog te bestaan dan niet-steward-owned bedrijven.
Een cultuur van eigenaarschap dus. Bouw je mee? Je kunt beginnen door naar je eigen team of organisatie te kijken door de bril van eigenaarschap: wat helpt en wat remt om eigenaarschap te voelen over je werk? Welke obstakels kan je wegnemen? En neem je eigenaarschap ondanks, of dankzij de manier waarop de organisatie ingericht is? Laat ons weten wat je ontdekt!
Gerelateerde blogs
Bouwen aan een cultuur van eigenaarschap?
Ontgrendel een heleboel kennis! We hebben talloze blogs, artikelen, handleidingen en zelfs een boek voor jou! Of je nu je eerste stappen zet of de diepte in wil duiken, hier vind je wat je zoekt.
